Co uczelnio po pandemii?

Co uczelnio po pandemii?

Biorę udział w panelu dyskusyjnym na konferencji LUMEN (https://lumen.edu.pl/) o zarządzaniu operacyjnym w kontekście uczelni wyższych, panelu o tytule „Gdy sprint zamienia się w maraton – kształcenie zdalne jako element długoterminowej strategii działania i rozwoju szkół wyższych” 25 listopada o godzinie 12:00. 

W ramach przygotowań zostałem poproszony o przygotowanie mojej interpretacji tytułu tego panelu. Postanowiłem przyjąć perspektywę metodyczną, ale z chęcią dołączę w dyskusji do perspektywy zarządczej i technologicznej. W tym poście dzielę się tą perspektywą. Dodatkowo zapraszam tych z Was, którzy działają w e-learningu akademickim na całą konfę. 

A więc co to będzie polska uczelnio? Jak dużym wyzwaniem będzie dla Ciebie wykorzystanie szans, które daje nam obecna sytuacja?

Wersja TL DR : Jeśli miałbyś z tego posta zapamiętać jedną myśl – zapamiętaj proszę to – Metodyka to nie narzędzia, bo najpierw metodyka, a potem narzędzia.

Problem

Wiele osób przenosząc procesy dydaktyczne, czy szkolenia do sieci często boleśnie przekonało się o tym, że takie przenoszenie 1:1 tego co robiło się w offline nie ma sensu. Profesjonalni trenerzy dość szybko weszli na właściwą drogą, bo mieli dobry warsztat umiejętności trenerskich, metodycznych. Niekoniecznie taki warsztat posiada kadra dydaktyczna polskiej uczelni. Droga na skróty, czyli użycie narzędzi / technologii bez metodyki nie działa. Narzędzia i technologie są pochodną metodyki nauczania, pochodną większego systemowego myślenia o budowaniu cyfrowego środowiska uczenia się studenta, środowiska aktywizacji studentów, uczenia się w społeczności, współpracy w grupach.

Doświadczenia nauczania zdalnego te nie tylko ujawniły brak przygotowania kadry w zakresie kompetencji cyfrowych. Jeszcze większe braki związane są właśnie z metodyką, pracą strukturami metodycznymi, projektowaniem i tworzeniem aktywności i użytecznego kontentu dla procesu uczenia się (choćby pytań quizów, testów, symulacji, tekstów, prezentacji, nagrań wideo), nie mówiąc o bardziej wysublimowanych technikach jak content curation, czy podejście konektywistyczne. Nie tylko pytań, do wątpliwej weryfikacji pamiętania i rozumienia – dwóch pierwszych kategorii sfery kognitywnej Taksonomii Blooma. Pytań, które mają w konstrukcji zaprzeczenia logiczne… Gdzie się podziały pytania wspierające budowanie umiejętności intelektualne wyższego rzędu? Gdzie pytania uświadamiające postawę, prezentujące konsekwencje działania w rozbudowanych informacjach zwrotnych? Ale zaraz, to quizy i testy można nie tylko do sprawdzania wiedzy? Ano można. Gdzie wyzwania dla studentów dające możliwość popełnienia błędu i uczenia się na tej bazie? Ilu stosuje taksonomie Marzano, Finka, czy z pełną świadomością deskryptory dublińskie, o których pisał m.in. obecny na tej konferencji prof. Andrzej Kraśniewski?

Ilustracja z 14 wieku, manuskrypt przedstawia władcę – „Henry of the Germany” dającego wykład studentom na Uniwersytecie Bolońskim! Autorem jest Laurentius de Voltolina, tytuł dzieła „Liber ethicorum des Henricus de Alemannia”. Scena: Henricus de Alemannia con i suoi studenti. Oryginał do obejrzenia w muzeum w Berlinie. Nie wymaga komentarza. Źródło: Wikipedia

A oto Edwin Emery Slosson, rok 1910. Wymień „note-book of the professor” na „powerpoint of the professor”, albo „zoom of the professor”.

Ilu wykładowców polskich uczelni świadomie stosuje postulaty andragogiki w uczeniu studentów? Stosujemy metody nauczania, które powstały w 14 wieku (yy chyba wcześniej nawet)! W Polsce wsadzamy żabę do statku kosmicznego i każemy oglądać studentom jak fajnie się tym leci. Tak lubimy badania naukowe – które z nich w zakresie uczenia się dorosłych stosuje kadra akademicka? Czy też jest może tak, że tylko o nich piszemy w artykułach (tzn. ja nie piszę, ale słyszałem, że ponoć powinienem)… ale stosować to może niech inni stosują…

Zbędne obciążenia poznawcze występują wszędzie – od materiałów tekstowych dla studentów (ponoć służących uczeniu się), przez prezentacje wykładowców, po pytania quizowe. Życzeniowość definiowanych efektów uczenia się mnie osobiście jako metodyka i projektanta procesów uczenia się – przeraża. Szczególnie tych w zakresie umiejętności i postaw.

Karty przedmiotów zamiast być fundamentem do projektowania przedmiotu lądują w segregatorach, na stronach internetowych uczelni i są przykrym obowiązkiem, który trzeba było wykonać. Tymczasem od nich właśnie – od kart przedmiotów przy pomocy profesjonalisty zaczyna się zmiana metodyczna. Zmiana, która ma szansę urodzić się na bazie ludzkiej dyskusji o tym jak kto rozumie efekt, jakie metody pracy z efektem mamy do dyspozycji, które wybierzemy i jak będziemy weryfikować rezultat. Zmiana często dotyka postaw autorytetu samego wykładowcy – „jak to.. przecież uczę tego od 20 lat…. wiem lepiej.”

A ilu stosuje kognitywną teorię multimedialnego uczenia się, ilu stosuje Merilla, Kolba, Kaplana, dokonania współczesnych? Najwyższa pora, aby dowiedziano się w Polsce jak ważny jest instructional design, jak istotni są metodycy. Nie jeden. Armia wspierająca kadrę, pracująca z nią nowoczesnymi metodami zwinnymi, w sprintach, refleksyjnie, wspierająco, razem.

Rozwiązywanie

Na kanwie tej współpracy, w zwinny sposób, dokonujmy zmian małymi krokami, szukając mądrej optymalizacji z perspektywy zarządzania zmianą, zarządzania procesami, dbając po drodze o ludzi. Mądrze, z uwzględnieniem stopnia rozwoju organizacji, opierając się na przykład o dynamikę spiralną. Inwestując w rozwój tych, którzy dostrzegają, że oprócz merytoryki ich przedmiotu i technologii – jest coś jeszcze – metodyka nauczania.

To ona jest kluczem do budowaniem środowiska/ekosystemu uczenia się, stwarzanie warunków do efektywnej nauki to tylko niektóre z właściwych dróg. Pomaga optymalizacja czasu zajęć i filmów (kto wytrzyma więcej niż 12 minut w pełnym skupieniu słuchając na Zoomie/Teamsie wykładowcy? próbowali Państwo kiedyś? – zachęcam do takich doświadczeń). Kto dzisiaj bez przerwy ogląda 90-minutowy nagranie webinaru? (uwaga, nie wolno scrollować..) Kto wie, że efektywny materiał edukacyjny trwa max 6 minut? Może czas też pomóc wykładowcom zrobić dobre prezentacje – tak, aby wspierały mówiącego, który dowie się też przy okazji, że nie powinien mówić długo. Może to lepsze zamiast prezentowania ściany tekstu z jednoczesnym jego odczytem?

Na kanwie tej współpracy – wypracowywania karty przedmiotu, sesji projektowych z kadrą w celu projektowania przedmiotu – metodyk ma szansę podpowiedzieć jak bardzo efektywne są zadania grupowe. Zamiast 90 minut mówienia – praca w breakout roomach. Zamiast testu na koniec – ciągłe zdobywanie punktów, postulat wyboru, budowanie społeczności uczących się.

Odrębny temat to budowanie świadomości w zakresie etyki, postaw i zachowań w cyfrowym środowisku, bo to polskie uczelnie weszły w „Internety”, które od początku istnienia kierują się własnymi prawami. Widać bardzo mocno jak nawyki funkcjonowania w tym środowisku rażą w kulturę szeroko pojętej akademickości, trochę mam wrażenie zastygłej w archaicznych paradygmatach wykładu. Dlaczego tak przeraża łączenie się studentów w grupy Facebookowe w trakcie egzaminów? Czy to nie o współpracę chodzi w kompetencjach cyfrowych?

Pamiętajmy, że uczelnie nie są gospodarzem cyfrowego świata studenta. Uczelnie są tam gościem. Student jest tam od dawna. Co polska uczelnia oferuje w konkurencji do wyszukiwania w Google, kontentu YouTuba, Coursery, coraz lepszych jakościowo MOOCów, albo uczenia się eksperckiego w oparciu o konektywizm Downesa/Siemensa, budowania sieci eksperckich na LinkedIn, czy Twitterze?

Gdzie są rozwiązania prawne? Gdzie będą po pandemii? Wrócą do 14 wieku razem z wykładami, a nowoczesność będzie dalej trzymana na łańcuchach nieporadności i niezrozumienia. I tak powielane są nasze własne doświadczenia edukacyjne, bo przecież ktoś tak z nami zrobił i nie wiadomo, że można inaczej, skuteczniej. Skuteczna zmiana w obszarze metodyki nauczania wymaga systemowego podejścia, mądrych liderów otwartych na zmianę i ciągłej pracy z ludźmi.

Długoterminowa strategia działania i rozwoju to przede wszystkim oliwienie tego środkowego-metodycznego koła zamachowego, które da największy efekt dźwigni. Na tym kole, w trakcie tej batalii sprintów z dydaktykami wielu już poległo, pokonanych przez opór, ignorację, wszechobecny niedasizm. To tam trzeba wspierać najwięcej. Bez tego nie uda nam się zagospodarować dobrodziejstw technologii, VRu, ARu, systemów adaptatywnych, AI wspierających indywidualizację i automatyzację procesów uczenia się. Bo jak te procesy będą zaprojektowane? Uczelnio, dasz studentom 14-wieczny wykład?

Nasza żaba będzie dalej siedziała w coraz fajniejszej rakiecie. Czy uczelnie są gotowe na tę zmianę? Czy szansa zostanie zaprzepaszczona, bo ludzie będą udawać, że nic się nie stało i wrócą do starych nawyków?

Jak myślicie?

[Update 2020-11-25] Nagranie całej konferencji dostępne jest na YT; część z moim udziałem od 3:11:20:

 

Źródła

1. Raport projektu SpołTech – Polskie uczelnie w czasie pandemii https://centrumcyfrowe.pl/spoltech/polskie-uczelnie-w-czasie-pandemii/
2. Raport Centrum Badawczego Flow – Jak studenci postrzegają nauczanie zdalne? Ogólnopolskie badanie opinii studentów na temat nauczania zdalnego; 2020.
3. Digital learning environments, the science of learning and the relationship between the teacher and the learner https://www.researchgate.net/publication/329544254_Digital_learning_environments_the_science_of_learning_and_the_relationship_between_the_teacher_and_the_learner
4. DigiComp at Work, Centeno Clara, Okeeffe William, Kluzer Stefano: https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/eur-scientific-and-technical-research-reports/digcomp-work
5. DigComp at Work Implementation Guide, Centeno Clara, Okeeffe William: https://ec.europa.eu/jrc/en/publication/digcomp-work-implementation-guide
6. Connectivism, a new learning theory?  https://www.researchgate.net/publication/317155829_Connectivism_A_New_Learning_Theory
7. Connectivism A Learning Theory for the Digital Age, George Siemens https://lidtfoundations.pressbooks.com/chapter/connectivism-a-learning-theory-for-the-digital-age/
8. Publikacje Stephena Downes’a https://www.downes.ca/publications.htm
9. Taksonomia Marzano: https://www.researchgate.net/publication/342184240_Marzano’s_New_Taxonomy_as_a_framework_for_investigating_student_affect#fullTextFileContent
10. Taksonomia L. Dee Finka: https://www.deefinkandassociates.com/GuidetoCourseDesignAug05.pdf oraz https://www.deefinkandassociates.com/index.php/resources/
11. Deskryptory Dublińskie: https://weaii.po.opole.pl/dmdocuments/szjk/ciekawe_materialy/wyjasnienie-ERK-dla-uczenia-sie-przez-cale-zycie.pdf
12. Autonomia Programowa Uczelni – Ramy kwalifikacji dla szkolnictwa wyższego https://brjk.amu.edu.pl/__data/assets/pdf_file/0009/69381/krk.pdf
13. Taksonomia Blooma: https://www.jankowskit.pl/metodyka-nauczania-i-dydaktyka/taksonomia-blooma.html
14. Angragogika wg Knowlesa: https://www.instructionaldesign.org/theories/andragogy/
15. First Principles of Instruction, M. David Merill https://mdavidmerrill.files.wordpress.com/2019/04/firstprinciplesbymerrill.pdf
16. Edukacja Dorosłych – Czasopismo naukowe wydawane przez Akademickie Towarzystwo Andragogiczne – https://www.ata.edu.pl/edukacja-doroslych.html
17. Książki Patti Shank – https://www.amazon.com/kindle-dbs/entity/author/B001JSBYMK
18. Experiential learning theory (ELT), David A. Kolb https://www.researchgate.net/publication/267974468_Experiential_Learning_Theory_A_Dynamic_Holistic_Approach_to_Management_Learning_Education_and_Development#fullTextFileContent
19. A Cognitive Theory of Multimedia Learning: Implications for Design Principles, Richard Mayer, Roxana Moreno https://www.researchgate.net/publication/248528255_A_Cognitive_Theory_of_Multimedia_Learning_Implications_for_Design_Principles
20. Dynamika spiralna, Clare W. Graves: https://spiraldynamics.org/
21. The Emerging Consensus: https://www.learningscientists.org/blog/2019/5/30-1